0,00 €
Mantenènço Felibrenco de Prouvènço, buletin mesadié, souto la direicioun d’en Jan Monné.
Annado 1887.
| book-author | |
|---|---|
| format |
There are no reviews yet.
Romèu e Julieta ei ua istòria d’amor e de desgràcia, modèl des passions joveniles qu’acaben mau; ei ua tragèdia. Ei escrita en vèrs, damb diferentes metriques en foncion des personatges, e en ues epòques fòrça luenhanes, a on existie un lenguatge qu’a evolucionat fòrça. Era revirada de Nogués ei ua adaptacion en pròsa.
Nogués hè era revirada a compdar dera traduccion de Marcelino Menendez Pelayo; Abans d’escuélher aguesta n’a examinat dues autes entà seleccionar era que li semblaue mès adequada. «Ena òbra originau, er autor, tie soent jòcs de paraules, que non se pòden revirar ath castelhan pr’amor que sonque an sentit en anglés, e aquerò hè qu’es traductors òpten, o ben, per revirar eth tèxt ath pè dera lètra, e alavetz aguest tèxt a viatges non se compren, o sautar-se aguesti paragrafs, e alavetz, a viatges, i pòt auer bèth contengut posterior que non se compren pr’amor que hè referéncia ad aquerò suprimit. A tot darrèr, me semble qu’era revirada de Menendez Pelayo ei era que s’adapte milhor ar esperit dera òbra de Shakespeare» (Antòni Nogues, Gèr de 2019)
Ua auta òbra emblematica, era mès emblematica des traduccions de Nogués. Damb es anteriores òbres publicades de Dante, Cervantes, Shakespeare e Tolstoi se comence a tancar un cercle de literatura europea plena de simbologia. Entar aranés ei ua possada ara sua introduccion en univèrs culturau dera umanitat.
Non conegui cap auta traduccion d’ Era Divina Comèdia ar occitan, però è entenut a díder dues causes que non e podut acabar de concretar:
Escrita entre 1308 e 1320 era Commedia (títol originau de Dante) descriu er aute mon, eth que i a dempús dera vida segontes es critèris dera fin dera edat mejana. Quan escriuec era Commedia, Dante ère un revolucionari perseguit peth Papa, menaçat d’acabar cremat ena hoguèra, privat entara vida publica, damb totes es sues proprietat confiscades, lider intellectuau d’un sector que priorizaue ua forma laica d’interpretar era vida e damb enfrontament ara classa eclessiastica… cada ua des tres parts dera Divina Comèdia, Lunfèrn, Espurgatòri e Paradís siguec escrita en lenguatge vulgar en uns tempsi en qu’eth latin encara ère era lengua culta, deth pensament e dera sciéncia.
Dante hec ua apòsta e prenec compromís peth latin transformat per emplec deth pòble. Entara sua realizacion auec de crear paraules que non existien ena lengua rustica e damb es sues adaptacions e invencions en lenguatge pròpri dera Toscana, damb expressions de grana beresa e qualitat literària estaue metent es bases dera lengua italiana. Eth tipe de lengua d’aguesta òbra magna venguec protegit intellectuaument per De Vulgari Eloquentia, òbra deth madeish autor, que justificaue qu’ath deuant dera nòble lengua latina des classes mès cultes, convenguie començar a priorizar ua lengua vulgara, includida era expression entara poesia. E damb era Commedia Dante ne hè ua demostracion complèta e erudita.
A trauès des aventutres d’un praube cercavides, Quevedo reflèxe aspèctes desta- cables dera societat espanhòla, ena que se’n destaque era ipocresia, era mentira, er enganh, era eretjia, eth delicte… Quevedo ac denoncie damb sarcasme e damb un gran pessimisme, ja que considère qu’ei era madeisha societat que traicione es valors tradicionaus, en tot quèir en situacions caotiques e de corrupcion.
Non aurie gaudit Quevedo de veir aguesta traduccion. Non a manifestacions sus es occitans, e mens sus es aranesi, però manifèste en aguesta òbra quauque sentiment negatiu respècte des catalans e era istòria la responsabilize d’ua frasa abans de morir: “Son los catalanes aborto monstruoso de la política.”
Lo prumèr que mos cride era atencion ei que Nogués a mantengut eth nòm dera òbra en castelhan transformat sonque pera simpla traduccion der article. “Buscar” castelhan ei “cercar” en aranés e bèth un aurie traduït era òbra per “eth Cercon” o “eth “Cercador”. Era eleccion non deu d’auer estat facila. Era reflexion se hè extensiva ara virada deth nòm der autor “Francisco Quevedo”, deth qu’aurie podut benben traduïr au mens eth nòm en “Francesc” e mantier eth cognòm original. Ei complicada era decision. Un excès de purisme poderie provocar resultats que hessen irreconeishibla era òbra. Alavetz eth servici dera traduccion harie ua dolenta aportacion ara lengua. Quinsevolh pòt arreconéisher “Eth Buscon”, però “Eth Cercador” provocarie reaccions non massa desirables. Er autor dera òbra a trascendit epòques e lengües, eth sòn nòm ei pròpi ena sua totalitat; ua petita transformacion deth madeish mos harie demanar se se tracte deth madeish personatge. Eth problèma dera traduccion des nòms pròpis se presente en totes es traduccions. Eth critèri mès acceptat ei que cau mantier eth nòm originau e que sonque cau traduïr quan ena lengua d’arribada a ua tradicion en emplec dera forma traduïda. Ara ben, era tradicion en nòm traduït deuec de començár en bèth moment en que se trinquèc era forma anteriora. Pensatz ena forma deth toponim Vielha. Quan a finaus des ans 70 se comencèc a emplegar era forma damb “lh” non i auie cap de tradicion en emplec dera madeisha. Damb eth temps era tradicion s’a consolidat ena forma actuau. Era socializacion d’ua forma naua convertís en normau aquerò qu’anteriorament ère estranh, raro…
Era òbra originau Die Verwandlung poderie traduïr-se per Era Metamorfòsi o per Era Transformacion Traduccion. Era forma seleccionada per Vicent Simó respon, segurament, ara influéncia dera revirada enes lengües vesies. Aguesta influéncia se reproduís, naturaument, en tota era traduccion.
Mark Twain ère american. Segontes Hemingway, Twain creèc era literatura americana dera modernitat: “Tota era literatura americana modèrna proven d’un libre de Mark Twain anomenat Aventures de Huckleberry Finn”. Aguest personatge ja apareish enes Aventures de Tom Sawyer.
Era prumèra presentacion de Tom Sawyer en aranés ei der an 1989, aquera epòca ena que se començauen a difóner escrits en aranés normalizat. Correspon a un comic dera colleccion Ciemen Books, en aqueth tipe de diboishi ideat per Jòrdi Nabau. Eth traductor d’aquera obreta ère Frederic Vergés. Son un quizenat de planes plees de dibosihi adaptades per E.Sotillos. Era òbra se nomentèc “Tom Sawyer”. Non se pòt comparar damb es produccions darrères; era quantitat der escrit ei minim, insignificant, en relacion damb es òbres que vieràn dempús. E en temps era segona òbra traduïda ei era qu’auetz enes mans, que siguec produïda en 2014 per Antòni Nogués e que ja correspon ara òbra sancera. Però aguesta òbra a quedat sies ans en calaish dera demora, entò ara que gés ara lum. Entretant en 2016 era Editoriau Teide publiquèc ua adaptacion dera òbra, entà estudiants, laguens dera colleccion Bibliotèca escolara, en ua traduccion hèta per Manuela Ané. Era òbra, ara òc, se titule “Es aventures de Tom Sawyer”, conforme ar originau. Se tracte d’un trabalh dirigit as escòles. Era comparacion damb era traduccion dera òbra originau, que presente Nogués non ei massa possibla. Son dus productes diferents dera madeisha òbra. Comparar-les aurie un tòc d’atreviment.
Era òbra emplegue tot soent eth lenguatge pròpi des mainatges dera epòca, que viuen en circonstàncies de misèria, de dificultat, entorats d’esclaus, de veudes pietadoses, de escòles que non atrèn, d’un riu plen d’aventures imaginatives, de humadors, de borrachos (o embriacs), d’estafadors… un mon d’incerteses, ath torn deth quau es mainatges protagonistes, intelligents, imaginatius, creen fantasies e imaginen un mon parallèl, e entad açò se sauten es leis, era normativa sociau… e son conduïts pera volontat d’arténher un mon ideau, damb ua auta libertat, damb mès justícia. Eth libre auec èxit laguens dera literatura realista. S’a valorat positivament era qualitat dera descripcion d’un tipe de mainatges dera epòca, mainatges qu’èren reals e que viueren ua societat ipocrita que quede ben descrita per Twain e qu’ara Nogués a trasladat ar aranés.
Be the first to review “Lou Félibrige”
You must be logged in to post a review.